Boru Sürme/Çakma

Auger boring kazısız geçiş alternatiflerinden biridir. Diğer sistemlerle karşılaştırıldığında diğerlerinden çok daha eski bir yöntemdir. Temel olarak giriş ve çıkış noktalarına açılan çukurların birinden diğerine yatay olarak açılan tünelin içine boru itilmesiyle uygulanır. Bu yöntemle genellikle çelik ve beton borular kullanılsa da beton borular kullanımını her geçen gün yitirmekte ve yerini çelik borulara bırakmaktadır.


Boru sürme/çakma ya da auger boring yöntemini kılavuzlanmış (guided auger boring) ve kılavuzlanmamış (unguided auger boring) olmak üzere ikiye ayırabiliriz.





Kılavuzlanmamış yöntem en eski bilinen sistemlerden biridir. Öncelikle giriş noktasına makinenin ve ekipmanların sığabileceği bir şarf açılır. Şaft yeri için bir mani yoksa genellikle makine boyunun 2 katı olarak açılır. Bunun sebebi makinenin, yeraltına süreceği borunun arkasına yerleştirilecek olmasıdır. Yani diziliş sırası tünel aynası önünden itibaren boru (helezonlar içinde), makine ve dayanma duvarı olacak şekilde ayarlanır. Şaft dışında boruların içerisine yerleştirilen helezonlar boru yer altına sürüldükçe oluşan hafriyatı boru boyunca içeriden taşır ve makinenin ön tarafında bulunan deşarj boşluğundan çukura atarak biriktirir. Biriken bu hafriyat konveyörler ile şart dışına taşınır. En öndeki helezonun önünde delgi başlığı yer alır. Zemine ilk temas eden ekipman budur. Aynı zamanda üzerindeki kırıcı ve öğütücü elmaslar sayesinde zemini parçalar ve borunun ilerleyebilmesi için boşluk yaratır. Öğütülen bu zemin parçaları bir taraftan helezonlar sayesinde geriye giriş şaftına taşınırken helezonları dışındaki çelik boru bir yandan açılan bu boşluğa sürülür. Bu sürme/itme işini şafttaki makineye bağlı çalışan pistonlar gerçekleştirir.





Her projede uygulanan itme kuvveti sürülen borunun çapı ve zeminin yapısına göre değişiklik gösterir. Elzem durumlarda boru dışından sürtünmeyi azaltıcı, kayganlaştırıcı kimyasallar verilebilir. Deltek 840 ton itme gücüne sahip ekipmaları ile 72” (~1830mm) çapa kadar boruları auger boring yöntemiyle yer altına alabilmektedir.





Boru çapının 2000mm sınırını aşması ile auger boring yöntemi avantajını kaybetmeye başlar. Bu durumda itme pistonları aynı görevine devam eder. Ancak kazma ve delme işi klasik tünel kazılarında olduğu gibi iş makineleri ile yapılır. Bu sayede zaman ve maliyet tasarrufu yapılır.


Kılavuzlanmış boru sürme yönteminde boru hattı daha önceden koordinatları belirlenmiş bir yörünge boyunca zemine sürülür. Bu iş için öncelikle bir kılavuz delgi yapılır. Sonrasında delgi başlığı, helezonlar ve makine bu kılavuza bağlanır. Bu sayede delginin istenenden farklı bir doğrultuda ilerlemesi önlenmiş olur. Kılavuzlanmış boru sürme imalatları genellikle cazibeli atık su ve kanalizasyon hatlarında kullanılmaktadır.





Zaman zaman bu tarz imalatlar için hiçbir güvenlik önlemi olmamasına rağmen tünel içerisine insan sokarak çalışıldığı bilinmektedir. Bu gibi maliyet odaklı(!) durumların olası bir sorunda telafisi mümkün olmamakta ve ne yazık ki işçi ölümleri ile sonuçlanmaktadır. Bu anlamda kanuni olarak çok ağır yaptırımları olan bu uygulamaların son derece çağ dışı ve tehlikeli olduğunu ve hiçbir gerekçenin insan hayatının önüne geçemeyeceğini hatırlatmakta fayda var.