Yatay Sondaj Çamuru

Çamur, sondajın hayat sıvısıdır. Yani projenin başarıyla sonuçlandırılabilmesindeki en kritik etkenlerden biridir. Dolayısıyla sondaj çamurunun hazırlanması başlı başına bir bilimdir. Ana bileşenleri su ve bentonittir. Ancak istenilen çamur özelliklerinin sağlanabilmesi için sık sık polimerler de kullanılır. Sondaj çamurunun 6 ana işlevi vardır:


1 – İçeride oluşan hafriyatı dışarı atar

Bentonit ve su karışının özkütlesi 1,2 – 1,5 g/cm³ arasındadır. Bu sayede içeride elmaslar tarafından öğütülen zemin parçacıkları çamur içerisinde suspanse edilir (yüzdürülür) ve akıcı kıvamı sayesinde deliğin giriş ve çıkış noktalarından dışarı atılır. Bu toprakla karışmış çamur ayrıştırma ünitelerinde (recycling system) elenir ve arındırılan çamur tekrar kullanılmak üzere sisteme dahil edilir. Eleğin üstünde kalan parçacıklar ise zeminin yapısı hakkında son derecede önemli bilgiler taşır. Hazırlanacak çamur ve uygulanacak işlemler bu numunelerden edinilen tecrübeler sonucu şekillenir.


Zeminde varolan çatlaklar ya da kaçaklar bir süre sonra bentonit ile dolar ve geçirimsiz bir tabaka elde edilir. Bu durum, kesintisiz bir çamur sirkülasyonu açısından son derece önemlidir. Diğer taraftan bu işlem, zemindeki çatlakları doldurarak zemini sıkılaştırır; bir nevi zemin rehabilitasyonu sağlamış olur.







2 – Açılan deliğin stabil kalmasını sağlar

Delik çeperleri basınçla verilen çamur ile sıvanır. Ancak bu aynen tünel inşaatlarındaki püskürtme beton gibi geçici bir tahkimat sağlar. Asıl stabilizasyonu sağlayan deliğin çamurla dolu olmasıdır. Sondaj çamurundan kaynaklanan iç basınç, zeminin göçme eğilimini yener ve açılan delik sabit kalır.



3 – Hidrolik delme sağlar

Zemine basınçla püskürtülen sondaj çamuru zemini örseler ve yumuşatır. Bu da mekanik delmeyi sağlayan elmas uçlar için kolaylık sağlar.







4 – Ekipmanların fazla ısınmasını önler

Delgiyi yapan delici uçların zeminle sürtünmesi sonucu ortaya çıkan ısı bitlerin ve bunların içerisindeki elektronik lokasyon cihazlarının aşırı ısınmasına sebep olur. Bu istenmeyen bir durumdur. Özellikle daha hassas olan elektronik aksam 50 °C ‘nin üzerinde işlevini yitirir. Sondaj çamuru sürtünmeden kaynaklanan ve istenmeyen bu ısıyı absorbe ederek istenilen sıcaklık aralıklarında çalışmayı sağlar.







5 – Borunun hasarsız olarak yeraltına çekilmesini sağlar.

Tamamen zeminin özellikleri analiz edilerek özel olarak üretilmiş sondaj çamuru ile dolu olan delik, yeraltına döşenecek olan boru için bir çamur havuzu vazifesi görür ve yüzdürülerek çekilmesini sağlar. Bu sayede boru ve zemin arasındaki sürtünme azaltılır, borunun zarar görmesi önlenir.







6 – İşletme güvenliği sağlar.

Normal koşullarda (-5)°C – (+17)°C arasında (polimerlerle bu aralık daha da genişletilebilir) suyu bünyesinde tutan bentonit boru çekildikten sonra da boruyu adeta bir yorgan gibi sarar ve doğal bir koruma tabakası (keson) oluşturur. Bu koruma kalkanı özellikle üzerinden tekrarlı yüklerin hareket ettiği karayolu ve demiryolu gibi yapılarda tek noktadan etkiyen baskıyı hattın tamamına yayarak boruyu ekstra gerilmelerden korur.